گاهی زندگی بسیار سخت می شود. گاهی اتفاقی می افتد زندگی تان از دست شما خارج شده است؛ مثلا یکی از عزیزانتان جانش را از دست می دهد، ورشکست یا بیکار می شوید، یکی
از بلایای طبیعی زلزله، سیل یا توفان رخ می دهد و غیره.
گاهی نیز مشکلات و سختی های دیگری در زندگی به وجود می آید که کم اهمیت ترند؛ مثلا جر و بحث با یکی از نزدیکان چنین وقایعی ممکن است برای مدت کوتاهی زندگی تان را دشوار کند و طبیعی است که در چنین شرایط دشواری، حفظ آرامش و امید و بسیار دشوار اما نه غیرممکن می شود. به این شرایط و زمان دشوار بحران می گوییم و باید بدونیم در زمان بحران چگونه باید رفتار کنیم.
انعطاف پذیری در بحران
بحران های زندگی، تجربه هایی هستند که استرس بسیار زیادی به ما تحمیل
می کنند. البته هر فردی در زندگی اش، فراز و فرود هایی را تجربه می کند
اما زندگی بعضی ها پر تنش و پر چالش تر است. به هر حال، این بحران ها
ماندگار نیستند و آن هایی که انعطاف پذیرترند، با این حقیقت بیشتر از دیگران
آشنایی دارند. منظور از انعطاف پذیری، توانایی سازگاری با سختی های
زندگی و استفاده از تجربیات خود و دیگران برای اصلاح شرایط و بازگشت به زندگی است.
عبور از بحران
افرادی که انعطاف پذیرترند، آمادگی بیشتری برای مواجهه با بحران های زندگی
دارند و معمولا می توانند به شیوه های سالم به مشکلات و بحران های زندگی
واکنش نشان دهند. رعایت توصیه های زیر به شما کمک می کند در مواجهه
با شرایط سخت، انعطاف پذیری بیشتری از خود نشان دهید:
۱٫ روابط خودتان را با اعضای خانواده تان بهبود ببخشید.
۲٫ رابطه صمیمانه با دوستان برقرار نمایید.
۳٫ دوستانی را انتخاب و حفظ کنید که حامی تان هستند و رفتارشان مسئولانه
است.
۴٫ در مبارزه با سختیهای زندگی تسلیم نشوید.
۵٫ از انتخاب رفتارهای ناسالم به عنوان شیوه ای برای مواجهه با سختی های
زندگی اجتناب نکنید مثل رو آوردن به الکل و مواد مخدر.
۶٫ در صورت نیاز، درخواست کمک و حمایت از یک فرد متخصص کنید.
مواجهه افراد با بحران در طول زندگی از نظر کوپلر راس (۲۰۱۰)
۱٫ انکار: امتناع از پذیرش این حقیقت که بحرانی رخ داده یا در حال وقوع
است؛
۲٫ خشم: عصبانی شدن از آنچه رخ داده یا در حال وقوع است؛
۳٫ چانه زنی: قول و قرار و وعده و وعید دادن با امید به تغییر شرایط؛
۴٫ افسردگی: افسرده شدن در شرایطی که می یبینند شرایط قابل تغییر
نیست؛
۵٫ پذیرش: قبول حقیقت و کنار آمدن و سازگار شدن با آن.
فقدان و سوگ
یکی از انواع شدید بحران، تجربه فقدان و سوگ است.
سوگ، رنج عاطفی شدیدی است که در پی فقدان، فاجعه یا اتفاقی
ناگوار تجربه می شود. سوگ پیشبینی شده، نوعی سوگ است که قبل از
آغاز فقدان و به دنبال پیشبینی فقدان، رخ می دهد. می شود گفت تقریبا
هیچ کسی نیست که در طول زندگی اش با تجربه فقدان و سوگ مواجه نشود.
برخی علایم غم و اندوه ناشی از فقدان و سوگ عبارتند از:
• بی حسی
• بهت زدگی
• بی اشتهایی
• سوء هاضمه
• اختلال خواب
• فقدان انرژی
• تنگی تنفس
• احساس گیجی
• گریه
• افت روحیه و خلق و خو
• عصبانیت
• افسردگی
وقتی دچار بیماری صعب العلاج می شویم…
مراحل پنجگانه فقدان و سوگ را می توان با ذکر مثالی درباره مبتلایان به
بیماری های صعب العلاج شرح داد. بیشتر افرادی که از پزشک می شنوند به
بیماری صعب العلاجی مبتلا شده اند، معمولا در مرحله اول، بیماری خود را
انکار می کنند. آن ها ممکن است در این مرحله، تشخیص پزشک را نادرست
قلمداد کند و پزشک خود را عوض کنند. آنها پس از طی این مرحله معمولا
وارد مرحله خشم می شوند. در این مرحله، آنها ممکن است از دست اعضای
خانواده، دوستان و پزشکان خود خشمگین شوند. در مرحله بعدی چانه زنی
آن ها برای اجتناب از پذیرش مرگ سعی می کنند با خدا یا خودشان یا دیگران
عهد و پیمان ببندند یا نذر و نیاز کنند. در مرحله بعدی، وقتی متوجه می شوند
این چانه زنی ها قادر به تغییر حقیقت نیست، دچار افسردگی می شوند. اما
وقتی حقیقت مرگ را می پذیرند، کم کم با خودشان و دیگران آشتی می کنند
و احساسات و افکار خود را به زبان می آورند و سعی می کند از باقیمانده
زندگی خود لذت ببرند.
افراد مختلف، مدت زمان متفاوتی را در هر یک از این مراحل پنجگانه سپری
می کنند. بعضی ها تمام این مراحل را به ترتیب پشت سر می گذارند، در حالی
که بعضی دیگر در یکی از این مراحل متوقف می شوند یا به عقب باز می گردند.
اعضای خانواده و دوستان نزدیک بیمار نیز ممکن است همزمان این مراحل
را تجربه کنند.
افراد مختلف، مدت زمان متفاوتی را در هر یک از این مراحل پنجگانه سپری
می کنند. بعضی ها تمام این مراحل را به ترتیب پشت سر می گذارند، در حالی
که بعضی دیگر در یکی از این مراحل متوقف می شوند یا به عقب باز می گردند.
اعضای خانواده و دوستان نزدیک بیمار نیز ممکن است همزمان این مراحل
را تجربه کنند.
زندگی سالم در شرایط فقدان و سوگ
غمگینی هیچ قانونی ندارد. هیچ شیوه قطعی و غیرقابل تغییری برای ابراز
سوگ وجود ندارد. هر کسی غم و اندوهش را به شیوه خودش تجربه می کند.
در طول دوران فقدان و سوگ، هر گونه تلاشی برای رفتار کردن مطابق با
انتظارات دیگران فقط به تشدید تنش و اضطراب کمک می کند. بعضی ها
ممکن است بسیار غمگین باشند اما غم و اندوه خود را با پرداختن به کارهای
هنری، نوشتن، ورزش یا از سایر راه های سالم، تطهیر و والایش کنند. بسیاری
از نوجوانان ممکن است چندین هفته یا چندین ماه در فاز انکار باقی بمانند
و گیج یا بی تفاوت به نظر برسند؛ اما معمولا بالاخره این دوران طی می شود
و آنها وارد مراحل بعدی سوگ می شوند. در چنین شرایطی آنها به حمایت
اطرافیان برای پیمودن مراحل سوگ نیاز خواهند داشت.
گریستن یکی از شیوه های سالم و موثر ابراز احساسات است که به مهار
تنش ها کمک می کند. تلاش برای گریه نکردن و کنترل احساسات، نتایج
خوبی به دنبال ندارد و باعث می شود مراحل سوگ در مدت زمان بیشتری
طی شود. اما در عین حال، هیچ برنامه قطعی و غیرقابل تغییری برای پیمودن
صحیح این مراحل پنج گانه وجود ندارد. به هر حال، آدم ها به شیوه های
گوناگونی از دوستان خود جدا می شوند، با گذشت زمان بهبود می یابند و به
زندگی برمی گردند.
نوع واکنش ما به فقدان و سوگ بستگی دارد به
*اینکه ما چه کسی هستیم؛
*اینکه ما چه کسی یا چه چیزی را از دست داده ایم؛
*اینکه زندگی روزمره ما تا چه حدی دستخوش تغییر شده است.
در ادامه، با توصیه هایی آشنا خواهید شد که به شما کمک می کنند هنگام
مواجهه با بحران هایی از جنس فقدان و سوگ، بهترین واکنش را داشته
باشید. اما همواره باید این نکته را به خاطر داشت که هرکسی به شیوه
خودش نسبت به این پدیده واکنش نشان می دهد.
شیوه های سالم برای کنار آمدن با فقدان و سوگ
برای کنار آمدن با غم فقدان و سوگ می توانید از توصیه های زیر استفاده کنید:
۱ . با اعضای خانواده، دوستان، آشنایان ، روانشناس و مشاور رابطه داشته و هم فکری و طلب حمایت کنید.
۲ . اگر دوست ندارید در چنین شرایطی تنها باشید، از یکی از نزدیکانتان بخواهید مدتی کنارتان بماند؛
۳ . در خلوت خود حتما زمانی را برای ابراز احساسات غمگینانه خود مثل گریستن
در نظر بگیرند؛
۴ . احساسات خود را ابراز کنید.
۵- اگر عصبانی هستید، از مهارت های کنترل خشم کمک بگیرید؛
۶-اگر افسرده هستید از راههای مقابله با افسردگی استفاده کنید.
۷- احساسات خود را در یک دفترچه یادداشت بنویسید.